Zullen We 5% van ons BBP Besteedden aan Oorlog of aan Cultuur?
Stel je voor: een samenleving waarin 5% van het bruto binnenlands product wordt geïnvesteerd in tanks, drones, en kogels. Of stel je juist het tegenovergestelde voor: diezelfde 5% gebruikt voor concertzalen, muziekonderwijs, boeken, theaterproducties, en culturele opleidingen. De vraag lijkt misschien retorisch — wie zou nu niet kiezen voor cultuur, schoonheid en menselijke ontwikkeling? Toch is de werkelijkheid complexer. In veel landen, ook in Europa, stijgen de defensiebudgetten fors, terwijl cultuur vaak bungelt onderaan de begroting. Het is tijd om ons serieus af te vragen: wat voor soort samenleving willen wij zijn?
Oorlog en Defensie: De Onzichtbare Rekening
Laten we beginnen met de realiteit van defensie-uitgaven. Veel NAVO-landen streven inmiddels naar een defensiebudget van minimaal 2% van het bbp. In sommige landen, zoals de VS, ligt dat al ruim boven de 3%. De roep klinkt steeds luider: meer geld voor veiligheid, voor afschrikking, voor bewapening. In een wereld waar conflicten zoals die in Oekraïne en het Midden-Oosten de headlines domineren, lijkt dat begrijpelijk. Veiligheid is een basisbehoefte. Maar veiligheid is niet alleen de afwezigheid van oorlog — het is ook de aanwezigheid van betekenis, samenhang en perspectief.
Daar komt cultuur om de hoek kijken.
Cultuur is geen luxe, maar noodzaak
Te vaak wordt cultuur gezien als een soort “extraatje” dat we ons kunnen veroorloven als het economisch goed gaat. Alsof een pianoconcert, een museumbezoek, of een opleiding in de kunsten een luxeproduct is — fijn voor erbij, maar niet essentieel. Dat is een gevaarlijke misvatting. Cultuur is geen decoratie van het leven; het is het leven. Het vertelt ons wie we zijn, waar we vandaan komen, waar we heen kunnen. Het verbindt ons met elkaar en met onze geschiedenis. In muziek, theater, dans en literatuur vinden we verhalen die ons helpen de wereld te begrijpen én onszelf.
Cultuur bouwt aan het morele en emotionele weefsel van een samenleving. Het leert ons empathie. Het leert ons schoonheid herkennen. En misschien belangrijker nog: het leert ons twijfelen. In een tijd waarin polarisatie en simplificatie domineren, is dat van onschatbare waarde.
De waarde van investeren in cultuur
Wat als we 5% van ons bbp zouden besteden aan cultuur? Het zou een revolutie betekenen in hoe we naar samenlevingsopbouw kijken. We zouden muziekonderwijs op elke school kunnen garanderen. Jongeren zouden laagdrempelig toegang hebben tot danslessen, theaters, creatieve workshops. We zouden lokale bibliotheken nieuw leven inblazen, talentontwikkeling serieus nemen, en kunstenaars de ruimte geven om te experimenteren en inspireren. Cultuur zou weer gaan bruisen, niet alleen in de Randstad of hoofdsteden, maar in elke stad en elk dorp.
De impact zou diepgaand zijn: minder vervreemding, meer sociale cohesie, meer creativiteit in de economie. Want ja — investeren in cultuur is ook economisch slim. De creatieve sector is één van de snelst groeiende sectoren wereldwijd, met miljoenen banen. Maar belangrijker nog: cultuur voedt de ziel van innovatie. Zonder verbeelding geen vooruitgang.
Wat kiezen we aan jonge mensen door te geven?
De kernvraag is: wat willen we onze kinderen geven? Een samenleving vol controle, surveillance en angst, of een samenleving vol expressie, vertrouwen en creativiteit? Jongeren zoeken betekenis. Ze willen niet alleen presteren — ze willen ontdekken wie ze zijn. De kunsten zijn daarin geen randzaak maar een routekaart. Als we cultuur weer toegankelijk, aantrekkelijk én betaalbaar maken voor jongeren, geven we hen instrumenten om zichzelf en de wereld te verkennen.
Bezuinigen op cultuur is als bezuinigen op zuurstof. Je merkt het misschien niet meteen, maar langzaam verstik je.
Cultuur als tegengif tegen geweld
Het grootste misverstand is misschien wel dat cultuur en veiligheid elkaars tegenpolen zijn. In werkelijkheid is cultuur misschien wel ons beste wapen tegen geweld. Een samenleving die zijn eigen verhaal kwijt is, verhardt. Een samenleving waarin mensen zich niet gehoord, gezien of verbonden voelen, radicaliseert. Cultuur geeft mensen een stem. En waar mensen zich gehoord voelen, grijpen ze minder snel naar wapens.
De echte keuze
Dus ja, 5% van het bbp. We kunnen het pompen in defensie — in nog meer middelen om schade te beperken. Of we kunnen het investeren in de preventie van die schade, in het versterken van onze menselijkheid, onze verbeelding, onze verbondenheid. In cultuur.
Wat we kiezen, zegt iets over wie we zijn. En over wie we willen zijn.
Laat de bommen liggen. Geef mij maar een pianoconcert.
Redactie e-mailadres:
info@pianovrienden.nl
Pianovrienden | 2025
